ABCmaluszka.pl - płodność, ciąża, poród, dziecko, macierzyństwo
Blog młodej mężatki
REKLAMA
Przejdź do treści

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa powstaje u ciężarnych kobiet na skutek niedoboru insuliny lub jej niewłaściwego działania w czasie ciąży. Niedobór insuliny w ciąży powoduje zaburzenie przemiany węglowodanów na energię, co prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi hiperglikemii.

Dlaczego pojawia się cukrzyca w ciąży?


Ciąża bardzo obciąża organizm kobiety, ponieważ musi on zapewnić rozwój i prawidłowe funkcjonowanie także rozwijającemu się dziecku. W czasie ciąży trzustka kobiety w ciąży musi produkować zwiększone ilości insuliny, które zapewnią jej i rozwijającemu się dziecku prawidłową przemianę węglowodanów w energię.


W wyniku zmian hormonalnych spowodowanych ciążą nie każdy organizm dobrze radzi sobie z produkcją zwiększonej ilości insuliny lub przetwarzaniem węglowodanów na energię (insulinooporność).


Oprócz zmian hormonalnych na pojawienie się cukrzycy w czasie ciąży może mieć wpływ słaba kondycja organizmu przed ciążą (np. otyłość), przewlekłe choroby (np. nadciśnienie tętnicze) oraz obciążenia genetyczne (cukrzyca w rodzinie).

Czym różni się cukrzyca ciążowa od zwykłej cukrzycy?


Cukrzyca ciążowa to rodzaj cukrzycy wywołany ciążą występujący u niektórych kobiet w ciąży i najczęściej zanikający samoczynnie po porodzie. Natomiast cukrzyca to choroba nieuleczalna, mogąca wystąpić u każdego człowieka.

Co zwiększa ryzyko pojawienia się cukrzycy ciążowej?


Na wystąpienie cukrzycy ciążowej u danej kobiety może mieć wpływ:
  • wiek kobiety w ciąży powyżej 35 roku życia
  • nadwaga lub otyłość
  • cukrzyca występująca w rodzinie
  • cukrzyca we wcześniejszej ciąży
  • nadciśnienie tętnicze
  • wcześniejsze urodzenie dziecka z wagą powyżej 4 kg

Jak często występuje cukrzyca ciążowa?


Cukrzyca ciążowa występuje u około 3-8% ciężarnych kobiet, które przed ciążą nie chorowały na cukrzycę.

Wpływ cukrzycy ciążowej na ciążę


Nieleczona lub niewłaściwie leczona cukrzyca ciążowa najczęściej prowadzi do nadmiernego przyrostu wagi płodu (makrosomii) i może spowodować zahamowanie rozwoju płodu.

Najczęstsze skutki nieleczonej lub niewłaściwie leczonej cukrzycy w ciąży to komplikacje podczas porodu oraz problemy zdrowotne u dziecka.

Objawy cukrzycy ciążowej


Objawy mogące wskazywać na występowanie cukrzycy ciążowej:
  • napady głodu
  • duże pragnienie
  • częste oddawanie moczu
  • senność
  • zmęczenie

Te objawy nie zawsze muszą wskazywać na występowanie cukrzycy ciążowej, ponieważ są to także typowe objawy występujące podczas ciąży.

Bardziej prawdopodobnym objawem mogącym świadczyć o występowaniu cukrzycy podczas ciąży jest większa waga i wzrost płodu niż wynikałoby to z danego tygodnia ciąży, zaobserwowane podczas badania USG.

Pewnym objawem cukrzycy ciążowej jest zbyt wysoki poziom glukozy we krwi potwierdzony badaniem.

Badanie poziomu cukru we krwi w ciąży


Badanie poziomu cukru, czyli glukozy we krwi w ciąży, przeprowadza się dwukrotnie w ciągu całego okresu ciąży.

Pierwsze badanie poziomu cukru we krwi przeprowadza się w pierwszym trymestrze ciąży, po pierwszej wizycie u lekarza ginekologa, jest to tzw. oznaczenie poziomu glukozy na czczo.

Drugie badanie poziomu cukru we krwi przeprowadza się pod koniec drugiego lub na początku trzeciego trymestru ciąży, między 24 a 28 tygodniem ciąży, jest to tzw. test obciążenia glukozą 75 g.

Badanie poziomu cukru we krwi na początku ciąży pozwala wykryć cukrzycę, która nie została wykryta przed ciążą. Natomiast drugie badanie poziomu cukru we krwi, między 24 a 28 tygodniem ciąży, pozwala wykryć cukrzycę ciążową.

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo?


Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo wynosi poniżej 5,1 mmol/l (92 mg/dl).

W przypadku nieprawidłowego wyniku glukozy na czczo, gdy poziom glukozy wynosi 5,1-6,9 mmol/l lub 92-125 mg/dl, wykonuje się test obciążenia glukozą 75 g, którego wynik jednoznacznie potwierdzi lub wykluczy występowanie cukrzycy.


Test obciążenia glukozą 75 g


Test obciążenia glukozą 75 g
polega na trzykrotnym pobraniu krwi i oznaczeniu w niej poziomu glukozy.

Na podstawie wyników tych pomiarów określana jest tzw. krzywa cukrowa, inaczej krzywa glikemiczna, która daje informację o reakcji organizmu na glukozę, czyli na cukier i pozwala jednoznacznie potwierdzić występowanie cukrzycy ciążowej.

Test obciążenia glukozą wykonywany jest na czczo po co najmniej 8 godzinach od zjedzenia ostatniego posiłku i wypicia płynów.

Krew do testu obciążenia glukozą 75 g pobierana jest:
  • pierwszy raz na czczo. Po pobraniu krwi na czczo kobieta musi wypić w ciągu 5 minut 75 g glukozy rozpuszczonej w 250-300 ml wody.
  • drugi raz - godzinę po wypiciu 75 g glukozy
  • trzeci raz - po 2 godzinach od wypicia 75 g glukozy

Podczas wykonywania testu obciążenia glukozą, czyli przez około 2 godziny od wypicia roztworu glukozy, nie wolno się poruszać. Przez ten czas kobieta w ciąży musi pozostać w pozycji siedzącej lub leżącej, ponieważ jakikolwiek większy wysiłek fizyczny może zafałszować wynik badania. Jedyny dopuszczalny wysiłek fizyczny w tym czasie to wyjście do toalety.

Organizm kobiety w ciąży różnie reaguje na wypity roztwór glukozy. W ciągu 2 godzin od wypicia roztworu glukozy mogą wystąpić nudności i wymioty, a nawet zasłabnięcie.

Nieprawidłowy wynik testu obciążenia glukozą


O nieprawidłowym wyniku testu obciążenia glukozą i potwierdzeniu cukrzycy ciążowej mówimy gdy przynajmniej jeden wynik z testu obciążenia glukozą mieści się w granicach:
  • poziom cukru na czczo: 5,1–6,9 mmol/l (92–125 mg/dl)
  • poziom cukru po 1 godzinie: ≥10,0 mmol/l (180 mg/dl)
  • poziom cukru po 2 godzinach: ≥8,5–11,0 mmol/l (153–199 mg/dl)

Są to kryteria rozpoznawania cukrzycy ciążowej zgodne z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia WHO przyjęte w 2013 roku.

Leczenie cukrzycy ciążowej


Leczenie cukrzycy ciążowej odbywa się pod kontrolą lekarza diabetologa. Na początku leczenia cukrzycy ciążowej stosuje się jedynie specjalną dietę i kontroluje poziom cukru we krwi.

Lekarz diabetolog nauczy kobietę z cukrzycą ciążową kontrolować stężenie glukozy we krwi oraz jak stosować specjalną dietę dla kobiet w ciąży.

Jeżeli stosowanie diety nie daje pożądanych rezultatów, czyli nie spada poziom cukru we krwi, to oprócz diety, stosuje się leczenie insuliną.

Jak i kiedy mierzyć poziom glukozy we krwi?


Kontrolowanie stężenia glukozy we krwi polega na pomiarach poziomu glukozy, czyli cukru we krwi, za pomocą glukometru, samodzielnie w domu. Do pomiaru poziomu glukozy wystarczy jedna kropla krwi, którą uzyskuje się z nakłutej opuszki palca.

Oprócz glukometru do pomiaru poziomu glukozy we krwi potrzebne będą również:
  • paski testowe do glukometru
  • nakłuwacz
  • jednorazowe lancety

Poziom cukru we krwi należy mierzyć kilka razy dziennie: na czczo oraz godzinę po zjedzeniu każdego posiłku. Ostatecznie o ilości pomiarów poziomu cukru w ciągu dnia decyduje lekarz diabetolog na podstawie wyników leczenia i przebiegu cukrzycy ciążowej u danej pacjentki.

Wszystkie wyniki pomiarów poziomu cukru oraz ilość i rodzaj zjedzonych produktów należy zapisywać. Umożliwi to zaobserwowanie, które produkty powodują wzrost poziomu cukru i tych produktów należy unikać lub jeść w mniejszych ilościach albo w zestawieniu z innymi produktami. Informacji tych też potrzebuje lekarz diabetolog, aby zdecydować o dalszym leczeniu cukrzycy.

Oprócz pomiarów poziomu cukru we krwi kobieta w ciąży z cukrzycą ciążową powinna również codziennie kontrolować obecność i stężenie glukozy oraz ciał ketonowych w moczu. Służą do tego celu specjalne paski, które należy zanurzyć w porannym moczu. Zmieniają one kolor w zależności od poziomu glukozy i obecności ciał ketonowych.

Obecność ciał ketonowych w moczu powinna być niezwłocznie zgłoszona lekarzowi, gdyż oznacza to, że zastosowane leczenie jest niewłaściwe i musi zostać niezwłocznie skorygowane. Obecność ciał ketonowych w moczu w ciąży może być niebezpieczna dla dziecka.

Dieta dla kobiet w ciąży z cukrzycą ciążową


Dieta kobiety z cukrzycą ciążową powinna się składać z większej ilości posiłków, ale mniej obfitych niż dotychczas. Chodzi o to, aby organizmowi dostarczyć taką samą ilość energii, ale bardziej równomiernie, czyli częściej i w mniejszych porcjach. Podczas diety cukrzycowej należy jeść 6 posiłków w ciągu dnia: pierwsze śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek, kolację oraz mały posiłek około pół godziny przed snem.

Mając cukrzycę ciążową należy zrezygnować ze spożywania produktów zawierających cukier. Zamiast cukru nie należy używać słodzików oraz produktów, które zawierają słodziki, ze względu na zawarte w nich składniki chemiczne, po których najczęściej następuje bardzo szybki wzrost poziomu glukozy we krwi.

Wszystkie spożywane produkty powinny mieć niski indeks glikemiczny. Indeks glikemiczny określa jak szybko wzrasta poziom cukru we krwi po zjedzeniu danego produktu.

Skład diety dla kobiet w ciąży z cukrzycą ciążową


  • 40-50% węglowodanów, głównie złożonych np.: pieczywo pełnoziarniste, kasze gruboziarniste, otręby, płatki zbożowe, ryż brązowy, warzywa. Z węglowodanów typu np.: cukier, dżem, miód, słodycze należy zrezygnować.
  • 30% białka
  • 20-30% tłuszczów

Produkty zawierające białko, tłuszcz to np.: chude mięso i wędliny, jajka, nabiał, ryby.

Podstawowe zasady diety przy cukrzycy ciążowej


  • posiłki należy spożywać powoli. Powolne jedzenie mniejszych posiłków, ale częstszych, nie spowoduje gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi.
  • podczas dwudaniowego obiadu można sobie zrobić kilkudziesięciominutową przerwę między daniami
  • przerwy pomiędzy posiłkami nie powinny być dłuższe, ani krótsze niż około 2,5-3 godzin
  • posiłki należy spożywać codziennie o tej samej porze
  • owoce można jeść do godziny 18
  • można jeść dużo warzyw i owoców, ale owoce powinny zawierać jak najmniejszą ilość cukru
  • należy ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych
  • należy unikać jedzenia smażonych potraw na rzecz potraw gotowanych w wodzie i na parze
  • potrawy należy dusić tylko we własnym sosie

Szczegóły diety ustala lekarz diabetolog. Przy ustalaniu diety lekarz bierze pod uwagę masę ciała kobiety, jej wiek i wzrost oraz stopień aktywności fizycznej.

Regularna aktywność fizyczna (np. spacery) zmniejsza poziom glukozy we krwi. O tym czy kobieta może być aktywna fizycznie i jaki rodzaj aktywności może wykonywać decyduje lekarz.

Leczenie cukrzycy ciążowej insuliną


Leczenie cukrzycy ciążowej insuliną stosuje się w przypadku, gdy dieta mająca za zadanie doprowadzić do spadku poziomu cukru we krwi, nie przynosi oczekiwanych rezultatów, czyli poziom glukozy na czczo przekracza 5,0 mmol/l (90 mg/dl), a godzinę po posiłku 6,7 mmol/l (120 mg/dl).

Insulinę wstrzykuje się podskórnie w ramiona, uda lub pośladki, najczęściej kilka razy dziennie.

Insulina stosowana przy leczeniu cukrzycy ciążowej nie jest szkodliwa dla rozwijającego się dziecka.

Cukrzyca ciążowa a poród


Kobiety z cukrzycą ciążową mogą urodzić dziecko siłami natury o ile waga płodu nie przekracza około 4200 g. Jeżeli dziecko waży więcej, a tym samym jest większe to wykonuje się cesarskie cięcie.

Cukrzyca po cukrzycy ciążowej


U większości kobiet po porodzie stężenie glukozy we krwi wraca do normy i tym samym cukrzyca ciążowa samoczynnie zanika.

Kobiety, u których została wykryta cukrzyca ciążowa w czasie ciąży mogą zachorować na cukrzycę typu 2 w ciągu od kilku do nawet kilkunastu lat od porodu. Mając to na uwadze należy bardzo dbać o siebie poprzez prowadzenie zdrowego trybu życia: zdrowe odżywianie, utrzymywanie prawidłowej masy ciała, regularną aktywność fizyczną.

Cukrzyca typu 2 charakteryzuje się tym, że trzustka produkuje insulinę, ale jest jej za mało lub organizm nie potrafi jej w pełni wykorzystać.

Badania po cukrzycy ciążowej


Wszystkie kobiety, które przebyły cukrzycę w ciąży muszą poddawać się po porodzie badaniom poziomu cukru we krwi. Między 6 a 12 tygodniem po porodzie każda kobieta powinna wykonać test obciążenia glukozą 75 g, a potem co 2-3 lata badanie poziomu cukru na czczo. Przed zajściem w kolejną ciążę należy ponownie wykonać test obciążenia glukozą 75 g.


Zobacz inne artykuły związane z ciążą

Wróć do spisu treści